Դաս 16, 17: Էլեկտրական շղթաների հաշվարկը: Հաղորդիչների հաջորդական ու զուգահեռ միացում։

Գործնականում կիրառվող էլեկտրական շղթաները, որպես կանոն, բաղկացած են լինում էլեկտրաէներգիայի մի քանի սպառիչներից: Շղթայում սպառիչները միմյանց հետ կարող են միացված լինել ամենատարբեր եղանակներով: Սպառիչների միացման ամենապարզ և տարածված տեսակները հաջորդական և զուգահեռ միացումներն են:

Շղթայի տեղամասում հաղորդիչների այնպիսի միացումը, որի դեպքում յուրաքանչյուր հաղորդչից դուրս եկող հաղորդալարը առանց ճյուղավորվելու միանում է այլ հաղորդչի, կոչվում է հաջորդական միացում:

Նկարում պատկերված է  R₁, R₂ և R₃ ռեզիստորների հաջորդական միացումը: Հաղորդիչների հաջորդական միացումն ունի իր օրինաչափությունները: 

Հավաքելով համապատասխան շղթա, ամպերաչափի և վոլտաչափի միջոցով անհրաժեշտ չափումներ կատարելով, կարելի է համոզվել.

1. Հաջորդական միացման դեպքում բոլոր հաղորդիչներում հոսանքի ուժը միևնույնն է՝ I=I₁=I₂=I₃ (1), որտեղ I₁, I₂, I₃-ը համապատասխանաբար I, II և III հաղորդիչներով անցնող հոսանքի ուժերն են, իսկ I-ն՝ հոսանքի ուժը շղթայում:

2. Հաղորդիչների հաջորդական միացման դեպքում ամբողջ տեղամասի լարումը հավասար է առանձին հաղորդիչների լարումների գումարին՝ U= U₁+U₂+U₃ (2), որտեղ U-ն ամբողջ տեղամասի, իսկ U₁, U₂, U₃-ը առանձին հաղորդիչների լարումներն են: Օգտվելով Օհմի օրենքից և հաշվի առնելով (1) հավասարումի (2) առնչությունը կարող ենք պնդել՝ 

3. Հաղորդիչների հաջորդական միացման դեպքում ամբողջ տեղամասի դիմադրությունը հավասար է առանձին հաղորդիչների դիմադրությունների գումարին՝ R=R₁+R₂+R₃, որտեղ R₁-ը, R₂-ը և R₃-ը առանձին հաղորդիչների դիմադրություններն են, իսկ R-ը ամբողջ տեղամասի դիմադրությունը: Այս երեք օրինաչափություններ ճիշտ են նաև ցանկացած թվով հաջորդաբար միացված հաղորդիչների համար: Մասնավորապես, եթե հաջորդաբար իրար միացված են n միատեսակ հաղորդիչներ (ռեզիստորներ), որոնցից յուրաքանչյուրի դիմադրությունը R₁ է, ապա դրանց ընդհանուր դիմադրությունը կլինի՝ R=nR₁ Հաջորդաբար միացված ցանկացած երկու հաղորդիչներում հոսանքի ուժերի հավասարությունից՝ I₁=I₂, հետևում է, որ U₁/R₁=U₂/R₂ կամ U₁/U₂=R₁/R₂

Այսինքն, հաջորդաբար միացված հաղորդիչներում լարումները ուղիղ համեմատական են այդ հաղորդիչների դիմադրություններին: Հաղորդիչների հաջորդական միացման տարբերակիչ առանձնահատկությունն այն է, որ դրանցից թեկուզ մեկի անսարքության դեպքում հոսանքը դադարում է ամբողջ շղթայում:

Թեմատիկ հարցեր և առաջադրանքներ՝

1․ 2,5 Վ լարման համար հաշվարկված քանի՞ միատեսակ լամպ է անհրաժեշտ հաջորդաբար միացնել, որպեսզի ստացված տոնածառի ծաղկաշղթան հնարավոր լինի միացնել 100 Վ լարման ցանցին:

U=100 Վ

U₁=2.5 Վ

N=?

—————

N=U/U₁=100 Վ/2.5 Վ=40 հատ

Պատ՝․ 40 հատ

2․ 35 Օմ և 7 Օմ դիմադրություն ունեցող 2 ռեզիստորներ միացված են հաջորդաբար: Նրանցից որի՞ ծայրերում է լարումը փոքր և քանի՞ անգամ:  

R₁=35 Օմ

R₂=7 Օմ

U₁=U₂ Վ

—————

Քանի, որ U₁₌U₂=> R₁/R₂=U₁/U₂=> R₁/R₂=35 Օմ/7 Օմ=5 անգամ

Պատ՝․ երկրորդում, 5 անգամ

3․ Որոշեք նկարում պատկերված շղթայի տեղամասի դիմադրությունը, եթե միմյանց միացված ռեզիստորների դիմադրությունները համապատասխանաբար հավասար են՝ R1 = 6 Օմ, իսկ R2 = 8 Օմ: 

R₁=6 Օմ

R₂=8 Օմ

—————

R₁*R₂/R₁+R₂=6*8/6+8=8+8=16 Օմ

Պատ՝ 16 Օմ

4․ Ինչի՞ է հավասար նկարում պատկերված շղթայի տեղամասի ընդհանուր դիմադրությունը, եթե միմյանց զուգահեռ միացված միատեսակ լամպերից յուրաքանչյուրի դիմադրությունը 33 Օմ է: 

R₁=33 Օմ

R₂=33 Օմ

R₁=R₂

—————

R=R₁*R₂/R₁+R₂=33*33/33+33=66 Օմ

Պատ`. 66 Օմ

5․ Լարումը նկարում պատկերված շղթայի տեղամասում 50 Վ է, իսկ հոսանքի ուժը՝ 1 Ա: Որոշեք երկրորդ ռեզիստորի դիմադրությունը, եթե առաջինինը՝ 5 Օմ է: 

U=50 Վ

I=1 Ա

R₁=5 Օմ

R₂=? Օմ

—————

R=U/I=50 Վ/ 1 Ա=50 Օմ

R₂=R-R₁=50 Օմ-5 Օմ=45 Օմ

Պատ՝․ 45 Օմ

Տանը՝ դաս 16, 17 պատասխանել և գրել թեմատիկ հարցեր և առաջադրանքները։ Հրապարակել բլոգներում։

Դաս 16

1. Էներգիայի ի՞նչ փոխակերպումներ են տեղի ունենում էլեկտրական շղթաներում։ Ի՞նչ դեր է խաղում հոսանքի աղբյուրն էլեկտրական շղթայում։ Իսկ սպառի՞չը։

Էլեկտրական էներգիան տեղափոխվում է սպառիչներ և այնտեղ փոխակերպվում այլ տեսակների։ Մարտկոցի էլեկտրական էներգիան փոխակերպվում է էլեկտրական լամպի շիկացման թելիկի ներքին էներգիայով կամ էլեկտրաշարժիչի մեխանիկական էներգիայի և այլն։ Հոսանքի աղբյուրը էլեկտրական շղթային մատակարարում է հոսանք, իսկ սպառիչը օգտագործում է այդ հոսանքը։

2. Ինչի՞ց է կախված էլեկտրական շղթայի սպառիչներում անջատված էներգիան։

Էլեկտրական շղթայի սպառիչներում անջատված էներգիան կախված է այդ շղթայում առկա սպառիչներում հոսանքի ուժից։

3. Ի՞նչ է նշանակում “հաշվարկել էլեկտրական շղթան”։

“Հաշվարկել էլեկտրական շղթան” նշանակում է պարզել, թե այդ շղթայում ինչ տեսակի սպառիչներ են առկա և ինչ ձևերով իրար միացված։

4․ Ինչպես են հաշվում լարում հաջորթաբար միացված սպառիչներից կազմված տեղամասում։ Պատասխանը հիմնավորեք ա․ փորձով, բ․ տեսական դատողություններով։

Հաջորդաբար միացված մի քանի սպառիչներից կազմված տեղամասում լարում հավասար է առանձին սպառիչների (տեղամասերի) լարումների գումարին։ (U=U₁+U₂+U₃)

5․ Ինչպե՞ս են որոշում հաջորդապար միացված սպառիչների տեղամասի դիմադրությունը։ Պատասխանը հիմնավորեք՝ օգտվելով նախորդ հարցի պատասխանից և Օհմի օրենքից։

Քան որ հաջորդաբար միացված սպառիչներից կազմված շղայում հոսանքի ուժը հաղորդալարերում ու սպառչերում նույն է ուստի,

U₁ = IR₁, U₂=IR₂ U= IR;

IR = IR₁ + IR₂;

R = R₁ + R₂․

Դաս 17

1․ Բերեք էլեկտրական շղթայի օրինակ, որտեղ երևում է սպառիչների զուգահեռ միացման առավելությունը հաջորդականի նկատմամբ։

Եթե էլեկտրական շղթային միացված են մի քանի սպառիչներ, ապա շղթան բանալիով փակելուց հետո դրանք միաժամանակ կմիանան, իսկ բալանին անջատելուցել՝ միաժամաակ կանջատվեն զուգահեռ միացված շղթայում։ Հնարավոր է ամեն մի սպառիչը առանձին-առանձին միացնել շղթային և անջատել։

2․ Ի՞նչ առնչությամբ են կապված հոսանքի ուժերը զուգահեռ միացված սպառիչներում և շղթայի չճուղավորված մասում։ Նկարագրեք այն փորձը, որը հաստատում է այդ առնչության ճիշտ լինելը։

Շղթայի չճուղավորված տեղամասում հոսանքի ուժը հավասար է սպառիչների տեղամասերում հոսանքի ուժերի գոմարին։

3. Իրար զուգահեռ միացված բոլոր սպառիչների համար ո՞ր էլեկտրական մեծությունն է նույն։ Ի՞նչ փորձով կարող եք հաստատել, որ ձեր պատասխանը ճիշտ է։

Իրար զուգահեռ միացված բոլոր սպառիչների համար լարումը նույն է։

4․ Ինչպե՞ս են որոշում իրար զուգահեռ միացված սպառիչների ընդանուր տեղամասի դիմադրությունը։ Պատասխանը հիմնավորել օգտվելով 2-րդ հարցի պատասխանից և օհմի օրենքից։

U₁ = U₂ = U

I₁ = U/R₁ I₂ = U/R₂=> I = U/R

U/R₁ + U/R₂ = U/R

1/R = 1/R₁ + 1/R₂ ՛

5․ Էլեկտրական շղթայի տեղամասերից մեկն ընդգրկում է 5 Օմ դիմադրությամբ սպառիչ, իսկ երկրորդը՝ 5 Օմ և 10 Օմ դիմադրությամբ իրար զուգահեռ միացված սպառիչներ։ Որ տեղամասի դիմադրությունն է ավելի մեծ։ Ինչու։

R₁ = 5 Օմ

R₂ = 5 Օմ

R₃ = 10 Օմ

1/R_{2, 3} = 1/R₂ + 1/R₃

1/R_{2, 3} = 1/5 + 1/10 = 3/10 Օմ

3R_{2, 3} = 10 R_{2, 3} 

10/3 = 3,33 Օմ

Պատ՝․ ստացվում է, որ ավելի մեծ է առաջին տեղամասի դիմադրությունը

Ժակ Պրևեր «Ավելի վատ»

Ցեխոտ շանը թողեք ներս…
Ավելի վատ նրանց համար
ովքեր շուն չեն սիրում
ոչ էլ ցեխ
Ոտքից գլուխ ցեխոտ շանը թողեք ներս…
Ավելի վատ նրանց համար
ովքեր չեն սիրում ցեխ
ովքեր չեն հասկանում
ովքեր չգիտեն շանը
ովքեր չգիտեն ցեխը
շանը թողեք ներս…
որ թափահարում է ցեխը վրայից
ցեխը կարող ես լվանալ
շանը կարող ես լվանալ
և ջուրն էլ կարող ես լվանալ
բայց չես կարող լվանալ նրանց
ովքեր ասում են թե սիրում են շանը
պայմանով միայն…
ցեխոտ շունը մաքուր է
ցեխը մաքուր է
երբեմն ջուրն էլ մաքուր է
նրանք ովքեր ասում են՝ պայմանով միայն…
նրանք մաքուր չեն
բացարձակապես:

Ղարսի և Մոսկվայի պայմանագրերի պատճառները և հետեվանքները։

Ղարսի և Մոսկվայի պայմանագրերի պատճառները և հետեվանքները։

1921թ. մարտի 16-ին Մոսկվայի պայմանագիրը հաջորդեց քեմալականների և բոլշևիկների միջև բարեկամության ամրապնդմանը: Երկրորդ հոդվածի համաձայն՝ Թուրքիան Բաթումը և Սարփ գյուղից հյուսիս գտնվող հարակից տարածքը զիջեց Խորհրդային Վրաստանին (Կարսի մարզը անցավ Թուրքիային): III հոդվածը սահմանում էր Նախիջևանի ինքնավար շրջան՝ Խորհրդային Ադրբեջանի պրոտեկտորատի տակ։ Պատճառ ստորագրման որպեսզի հաստատ էին նոր սահմաններ Թուրքայի և Ռուսաստանի միջև։

Ղարսի պայմանագիրը սահմանում էր նոր թուրքական հանրապետության և Անդրկովկասյան բոլոր երեք հանրապետությունների միջև սահմանները։
Պայմանագիրը նոր սահման ստեղծեց Թուրքիայի և Խորհրդային Հայաստանի միջև, որը սահմանվում էր Ախուրյան և Արաքս գետերով։ Թուրքիան ձեռք բերեց Ռուսական կայսրության նախկին Կարսի մարզի տարածքը, ներառյալ Կարս, Արդահան և Օլթի քաղաքները, ինչպես նաև Անիի ավերակները։ Նախկին «Էրիվանի նահանգապետարանից» ձեռք բերեց նաև Սուրմալուն, Արարատ լեռը, Կողպի և Իգդիր քաղաքի աղի հանքերը, ինչպես նաև Արաքսի միջանցքը՝ Արաքսի միջև գտնվող նեղ շերտը, որը կապում է Թուրքիան Նախիջևանին։ Դրա դիմաց Թուրքիան համաձայնվեց Խորհրդային Հայաստանին զիջել Արփի լճի շրջակայքի փոքր տարածքը։

Ապացուցեք կամ հերքել այն տեսակետը որ Մոսկվայի և Ղարսի պայմանագրերը ապորինի են։
Այս երկու պայմանագրերը ապօրինի են, քանի որ երկուսն էլ դեռ օրինական երկրներ չէին։ Թուրքիայի ապօրինի կառավարությունը դա Կոնստանդապոլիսի կառավարություններ և ոչ թե Անկառայի Քեմալյան կառավարությունը, իսկ Սովետական Միուցյունը դեռ հաստատված չէր։

Կազմել 1920-21 թվականների ժամանակագրություն։

ՔԻՄԻԱԿԱՆ ՌԵԱԿՑԻԱՆԵՐԻ ՏԵՍԱԿՆԵՐԸ

Լաբորատոր  փորձ՝<<Քիմիական  ռեակցիաների տեսակները՚>>

Տեղակալման   և  միացման  ռեակցիաներ՝ ջրածնի  ստացումը  և  այրումը

Փոխանակման   ռեակցիա՝ պղնձի (II) հիդրօքսիդի  ստացումը

Քայքայման  ռեակցիա՝ ամոնիումի  երկքրոմատի  քայքայումը:

Առաջադրանք. Գրեք  կատարած  ռեակցիաների  քիմիական  հավասարումները, հավասարեցրեք  և  նշեք  ռեակցիայի  տեսակը:

Միացման — Fe+S=FeS

քայքայման — CaCO3=CaO+CO2

փոխանակման — NaOH+HCl=NaCl+H₂O

տեղակալման — Zn+2HCl=H₂↑+ZnCl₂

օքսիդավերականգման — 2H₂S⁻²+3Օ₂° = 2H₂Օ⁻²+2Տ+⁴Օ

կատալիտիկ —

Սիլիցիումվ

14Սիլիցիում
Si28,086
3s23p2

Սիլիցիումը հայտնաբերել են ֆրանսիացի քիմիկոսներ Ժ․ Գեյ-Լյուսակը և Լ․ Թենարը (1811), անջատել և նոր տարր լինելը հաստատել է Ի․ Բերցելիուսը (1825)։ Սիլիցիումը ամենատարածված տարրերից է՝ կազմում է երկրակեղևի զանգվածի 29,5 %-ը (տարածվածությամբ երկրորդն է, թթվածնից հետո)։ Մաքուր վիճակում առաջին անգամ հայտնաբերվել է 1811 թվականին ֆրանսիացի գիտնական Ժոզեֆ Լուի Գեյ-Լյուսակի և Լուի Ժակ Թենարի կողմից։



Բնության մեջ
Թթվածնից հետո սիլիցիումը բնության մեջ ամենատարածված էլեմենտն է։ Նա կազմում է երԲնության մեջկրի կեղևի կշռի 1/4 մասը և այնպիսի կարևոր դեր է խաղում անկենդան աշխարհում, որպիսին ածխածինը կենդանի բնության մեջ։ Ի տարբերությոն ածխածնի, սիլիցիումը բնության մեջ ազատ վիճակում չի հանդիպում։ Նրա բազմաթիվ միացությունները կազմում են լեռնատեսակների (գրանիտներ, գնեյսներ, բազալտներ) և հանքերի հսկայական մեծամասնությունը (կվարց, դաշտաշպատներ, փայլար և այլն)։ Ավազը և կավը, որոնք կազմում են հողի հանքային մասը, նույնպես սիլիցիումի միացություններ են հանդիսանում։ Ծովի ջրերում կոնցենտրացիան հավասար է 3 մգ/լ^[4]։
Կենդանի օրգանիզմներում սիլիցիումի պարունակությունը փոքր է, գտնվում է հիմնականում կարծր հյուսվածքներում։ Կուտակվում է ծովային որոշ բույսերում (դիատոմային ջրիմուռներ) և կենդանիներում (սիլիցիումեղջրային սպունգներ, ճառագայթավորներ), պարունակվում է նաև երիկամներում, ենթաստամոքսային գեղձում, հացահատիկային բույսերի ցողուններում։ Մարդու մեկ օրվա սնունդը պարունակում է մինչև 1 գ սիլիցիում։ Սիլիկահողի փոշու մեծ պարունակությունն օդում վտանգավոր է՝ առաջացնում է սիլիկոզ։

ԴԱՍ 11, 12 ԷԼԵԿՏՐԱԿԱՆ ԼԱՐՈՒՄ: ՎՈԼՏԱՉԱՓ։ԷԼԵԿՏՐԱԿԱՆ ԴԻՄԱԴՐՈՒԹՅՈՒՆ։ ՕՀՄԻ ՕՐԵՆՔ։

Էլեկտրական հոսանքը լիցքավորված մասնիկների ուղղորդված շարժում է, որն առաջանում է, երբ էլեկտրական դաշտի կողմից նրանց վրա ուժ է ազդում և հետևաբար աշխատանք է կատարվում: Հոսանքի աշխատանքը համեմատական է տեղափոխված լիցքի քանակին՝ q-ին, հետևաբար նրա հարաբերությունը այդ լիցք քանակին հաստատուն մեծություն է և կարող է բնութագրել էլեկտրական դաշտը հաղորդչի ներսում: Այդ ֆիզիկական մեծությունը կոչվում է լարում և նշանակվում է U տառով: 

Լարումը  ցույց է տալիս տվյալ տեղամասով 1Կլ լիցք անցնելիս էլեկտրական դաշտի կատարած աշխատանքը:

Լարումը սկալյար ֆիզիկական մեծություն է, որը հավասար է դաշտի կատարած աշխատանքի  հարաբերությանը հաղորդչով տեղափոխված լիցքի քանակին: U=A/q 

Էլեկտրական լարման միավորը կոչվում է վոլտ (Վ) հոսանքի առաջին աղբյուր ստեղծող Ա. Վոլտայի պատվին:

1Վ այն լարումն է, որի դեպքում շղթայի տեղամասով 1Կլ լիցք տեղափոխելիս էլեկտրական դաշտը կատարում է 1Ջ աշխատանք:

Վոլտաչափի սեղմակները միացվում են էլեկտրական շղթայի այն կետերին, որոնց միջև անհրաժեշտ է չափել լարումը՝ չափվող տեղամասին զուգահեռ։

Վոլտաչափի «+» նշանով սեղմակն անհրաժեշտ է միացնել էլեկտրական շղթայի չափվող տեղամասի այն կետի հետ, որը միացված է հոսանքի աղբյուրի դրական բևեռին, իսկ «−» նշանով սեղմակը՝ բացասական բևեռին: 

Կազմենք շղթա՝ հոսանքի աղբյուրին հերթականորեն միացնելով հաղորդիչներ, որոնք միմյանցից տարբերվում են երկարությամբ, հաստությամբ կամ նյութի տեսակով:  Հաղորդիչներով անցնող հոսանքի ուժը չափենք ամպերաչափի օգնությամբ:

Փորձը ցույց է տալիս, որ միևնույն հոսանքի աղբյուրի, այսինքն նույն լարման դեպքում տարբեր հաղորդիչներով անցնող հոսանքի ուժը տարբեր է: Այսինքն նրանք տարբեր կերպ են հակազդում իրենց միջով անցնող հոսանքակիր մասնիկներին:

Էլեկտրական հոսանքի նկատմամբ հաղորդչի հակազդեցությունը բնութագրող ֆիզիկական մեծությունը կոչվում է հաղորդչի էլեկտրական դիմադրություն և նշանակվում  R տառով:

Փորձը ցույց է տալիս, որ գլանաձև հաղորդչի դիմադրությունը տվյալ ջերմաստիճանում կախված է նրա L երկարությանից, S լայնական հատույթի մակերեսից և նյութի տեսակից: Ընդ որում, հաղորդչի դիմադրությունը նրա L երկարությունից կախված է ուղիղ համեմատականորեն, իսկ S լայնական հատույթի մակերեսից՝ հակադարձ համեմատականորեն: R=ρ_l/S

Էլեկտրական շղթայով հոսանքի անցումը բնութագրում են երեք մեծություններ. I՝ հոսանքի ուժը, U՝ լարումը, R՝ դիմադրությունը: Այս մեծությունների միջև գոյություն ունի կապ, որը որպես օրենք սահմանել է Գ.Օհմը 1827թ.-ին:

Անփոփոխ դիմադրության դեպքում տեղամասով անցնող հոսանքի ուժն ուղիղ համեմատական է լարմանը։ Այսինքն, որքան մեծ է U լարումը շղթայի տեղամասի ծայրերում, այնքան մեծ է նրանով անցնող I հոսանքի ուժը, և I(U) կախման գրաֆիկը իրենից ներկայացնում է ուղիղ գիծ:

Անփոփոխ լարման դեպքում հոսանքի ուժը հակադարձ համեմատական է դիմադրությանը:

Հոսանքի ուժը շղթայի տեղամասում հավասար է այդ տեղամասի լարման և նրա դիմադրության հարաբերությանը: I=U/R

Օհմի օրենքից ստացվում է, որ դիմադրության նվազման դեպքում հոսանքի ուժն աճում է, և եթե հոսանքի ուժը գերազանցի տվյալ շղթայի համար թույլատրելի արժեքը, ապա շղթային միացված բոլոր սարքերը կարող են շարքից դուրս գալ: Այդպիսի իրավիճակ առաջանում է կարճ միացման դեպքում, երբ շղթայի երկու կետերը միացվում են շատ փոքր դիմադրություն ունեցող հաղորդիչով: Կարճ միացումը կարող է հրդեհի պատճառ դառնալ:

Թեմատիկ հարցեր և խնդիրներ՝

1․Ի՞նչ աշխատանք է կատարվում, երբ 220 Վ լարման ցանցին միացված էլեկտրական լամպի պարույրով անցնում է 4 Կլ լիցք:

u=220 Վ

q=4 Կլ

A=? (Ջ)

—————

A=u*q=220 Վ*4 Կլ=880 Ջ

Պատ՝․ 880 Ջ

2․Ինչի՞ է հավասար լարումը էլեկտրական ջերմատաքացուցիչի վրա, եթե դրանով 40 Կլ լիցք անցնելիս կատարվում է 1600 Ջ աշխատանք:

q=40 Կլ

A=1600 Ջ

u=? (Վ)

—————

u=A/q=1600 Ջ/40 Կլ=40 Վ

Պատ՝․ 40 Վ

3․ Փորձարարը պետք է չափի էլեկտրական լարումը ջերմատաքաչուցիչի ծայրերին: Ո՞ր դեպքում է նա ճիշտ միացրել վոլտաչափը շղթային:

Պատ՝․ գ

4․Որոշեք Երևանից Գորիս  ձգվող 12 մմ² լայնական հատույթի մակերես ունեցող երկաթե հաղորդալարի դիմադրությունը, եթե այդ քաղաքների միջև հեռավորությունը 240 կմ է: Երկաթի տեսակարար դիմադրությունը 0.1 Օմ·մմ²/մ է:

S=12 մմ²

L=240 կմ=240.000 մ

ρ=0.1 Օմ*մմ²/մ

R=? (Օմ)

—————

R=ρ*L/S=0.1 Օմ*մմ²/մ*(240.000 մ/12 մմ²)=0.1 Օմ*մմ²/մ*20.000մ/մմ²=2000 Օմ=2 կՕմ

Պատ՝․ 2000 Օմ; 2 կՕմ

5․Ինչի՞ է հավասար 620 Օմ դիմադրություն ունեցող պարույրով անցնող հոսանքի ուժը, եթե նրա ծայրերում կիրառված լարումը 12 Վ է:

R=620 Օմ

u=12 Վ

I=? (Ա)

—————

I=u/R=12 Վ/620 Օմ=0.019 Ա

Պատ՝․ 0.019 Ա

Տանը՝ դաս 11,12, գրել թեմատիկ հարցեր և խնդիրները։

Դաս 11

1. Էներգիայի ի՞նչ փոխակերպումներ են տեղի ունենում էլեկտրական փակ շղթայում։

Էլեկտրական փակ շղթայում տեղի են ունենում էլեկտրական էներգիայի փոխակերպումներ՝ հոսանքի ազդեցությամբ, այլ էներգիայի՝ ներքին, մեխանիկական և այլն․․․։

2. Ի՞նչ է հոսանքի աշխատանքը։

Փակ էլեկտրական շղթայի որևէ տեղամասով լիցք տեղափոխելիս էլեկտրական դաշտը կատարում է աշխատանք։

3. Ո՞ր ֆիզիկական մեծություններն են անվանում էլեկտրական լարում։ Գրեք լարումը սահմանող մաթեմատիկական բանաձևը։

Լարումը սկալյար ֆիզիկական մեծություն է, որը հավասար է դաշտի կատարած աշխատանքի  հարաբերությանը հաղորդչով տեղափոխված լիցքի քանակին: Բանաձև՝ U=A/q 

4. Ինչպե՞ս է սահմանվում լարման միավորը՝ վոլտը։ Լարման ի՞նչ միավորներն են գործածական։

1Վ այն լարումն է, որի դեպքում շղթայի տեղամասով 1Կլ լիցք տեղափոխելիս էլեկտրական դաշտը կատարում է 1Ջ աշխատանք:

1 կՎ=10³ Վ=1000 Վ

1 ՄՎ=10⁶ Վ=1.000.000 Վ

1 մՎ=10^-3 Վ=0.001 Վ

5. Ո՞ր էլեկտրական սարքն են անվանում վոլտաչափ։

Լարումը չափող էլեկտրական սարքն անվանում են վոլտափաչ։

6. Շղթայի տարրերի ո՞ր միացումն են անվանում զուգահեռ։ Ինչպե՞ս է վոլտաչափը միացվում շղթայի հետազոտվող տեղամասին։

Վոլտաչափի սեղմակները միացվում են էլեկտրական շղթայի այն կետերին, որոնց միջև անհրաժեշտ է չափել լարումը՝ չափվող տեղամասին զուգահեռ:

7. Ի՞նչ սխալներ կան պատկերված սխեմայում։

Վոլտաչափի սեղմակները պետք է միացվեն հետազոտվող տեղամասին զուգահեռ։

Դաս 12

1. Ինչպե՞ս են կապված տրված հաղորդչում հոսանքի ուժի և լարման արժեքները։

Տրված հաղորդչում հոսանքի ուժն ուղիղ համեմատական է լարմանը, ուստի լարման և հոսանքի ուժի U/I հարաբերությունը կախված չէ ո՛չ լարումից և ո՛չ էլ հոսանքի ուժից: 

2. Ինչպե՞ս է սահմանվում հաղորդչի էլեկտրական դիմադրությունը։

Էլեկտրական հոսանքի նկատմամբ հաղորդչի հակազդեցությունը բնութագրող ֆիզիկական մեծությունը կոչվում է հաղորդչի էլեկտրական դիմադրություն:

3. Ինչպիսի՞ն է տարբեր հաղորդիչներում հոսանքի ուժի արժեքների և այդ հաղորդիչների դիմադրությունների կապը նույն լարման դեպքում։

Տարբեր հաղորդիչների համար այդ հոսանքի ուժի և դիմադրության կապը հակադարձ համեմատական է, ուստի որքան մեծ է դիմադրությունը, այնքան ավելի փոքր է հոսանքի ուժը:

4. Ինչպե՞ս է սահմանվում հաղորդչի դիմադրության միավորը՝ օհմը։ Էլեկտրական դիմադրության ուրիշ ի՞նչ միավորներ գիտեք։

1 օհմն այն հաղորդչի դիմադրությունն է, որտեղ հոսանքի ուժը հավասար է 1 Ա, երբ նրա ծայրերին կիրառված է 1 Վ լարում:

5. Կախվա՞ծ է արդյոք հաղորդչի դիմադրությունը նրա ծայրերին կիրառված լարումից։ Իսկ հաղորդչում հոսանքի ուժի՞ց։ Պատասխանը հիմնավորեք։

Համաձայն Օհմի օրենքի՝ I=u/R, դիմադրությունը ուղիղ համեմատական է հոսանքի լարմանը և հակադարձ համեմատական հոսանքի ուժին (R=u/I):

Ուստի հաղորդչի դիմադրությունը կախված է նրա ծայրերին կիրառված լարումից և հաղորդչում հոսանքի ուժից։

6. Ձևակերպեք Օհմի օրենքը։ Օհմի օրենքից որոշեք շղթայի տեղամասում լարումը՝ արտահայտված հոսանքի ուժով և դիմադրությամբ։

Շղթայի տեղամասում հոսանքի ուժն ուղիղ համեմատական է տեղամասի ծայրերին կիրառված լարմանը և հակարդարձ համեմատական այդ տեղամասի դիմադրությանը։

Բանաձև՝ u=I*R

7. Ի՞նչ տեսք ունի հաղորդչում հոսանքի ուժի կախումը հաղորդչի ծայրերին լիրառված լարումից պատկերող գրաֆիկը։

Amazon SWOT Analysis

Որպես իմ երկրորդ անհատական նախագծի համար ես ընտրել եմ աըս գիրքը <Amazon SWOT Analysis>։ Ես ընտրել եմ հենց այս գիրքը որովհետև նա կապ ունի իմ ապագա մասնագիտության հետ։ Այնտեղ գրված եր <Amazon> ընկերության պատմությունը։Իմ համար այն շատ հետաքրքիր էր։

Վանո Սիրադեղյան. «Շատ չհամարվի»

Խոզը մորթեցին առանց միջնեկի։ Նա շաբաթ իրիկունը չեկավ, գիշերը չեկավ, չեկավ առավոտը — ստիպված խոզը մորթեցին։ 

Քանի դեռ ջուրը տաքանում էր, քանի դեռ խոզը խանձվում էր կրակին, մայրը հույս ուներ, թե վերջին պահին միջնեկը կհասցնի կգա։ Մեծ որդին, որ գյուղում էր ապրում և փոքրը, որ քաղաքից եկավ — մինչն այն պահը, երբ արդեն ուշ կլիներ մսացուն մշակելը, եղբորը սպասեցին։

Էլեկտրական լիցք, դիմադրություն, լարում, Օհմի օրենք։ Խնդիրներ

Էջ 17-18

t=10 վ

q=2 Կլ

I=? (Ա)

—————

I=q/t=2 Կլ/10 վ=1/5 Ա=0.2 Ա

Պատ՝․ 0.2 Ա

t=5 ր=300 վ

q=330 Կլ

I=? (Ա)

—————

I=q/t=330 Կլ/300 վ=1.1 Ա

Պատ՝․ 1.1 Ա

t=10 ր=600 վ

q=360 Կլ

I=? (Ա)

—————

I=q/t=360 Կլ/600 վ=0.6 Ա

Պատ՝․ 0.6 Ա

I=1.6 Ա

t=20 ր=1200 վ

q=? (Կլ)

—————

q=I*t=1.6 Ա*1200 վ=1920 Կլ

Պատ՝․ 1920 Կլ

I=10 Ա

t=10 վ

q=? (Կլ)

—————

q=I*t=10 Ա*10 վ=100 Կլ

Պատ՝․ 100 Կլ

I=0.4 Ա

t=45 ր=2700 վ

q=? (Կլ)

—————

q=I*t=0.4 Ա*2700 վ=1080 Կլ

Պատ՝․ 1080 Կլ

q=30 Կլ

I=0.5 Ա

t=? (վ)

—————

t=q/I=30 Կլ/0.5 Ա=60 վ

Պատ՝․ 60 վ

I=25.000 Ա

q=30 Կլ

t=? (վ)

—————

t=q/I=30 Կլ/25.000 Ա=0.0012 վ

Պատ՝․ 0.0012 վ

I=0.24 Ա

q=4.8 Կլ

t=? (վ)

—————

t=q/I=4.8 Կլ/0.24 Ա=20 վ

Պատ՝․ 20 վ

Պատ՝․ այո ճիշտ է։

Պատ՝․ 5.6 Ա

t=2 վ

q=10 Կլ

I=? (Ա)

—————

I=q/t=10 Կլ/2 վ=5 Ա

Պատ՝․ ոչ, քանի որ ամենամեծ չափման միավորը 2.5 Ա-ն է․

էջ 22-23

u=220 Վ

q=15 Կլ

A=? (Ջ)

—————

A=u*q=220 Վ*15 Կլ=3300 Ջ

Պատ՝․ 3300 Ջ

u=12 Վ

q=5 Կլ

A=? (Ջ)

—————

A=u*q=12 Վ*5 Կլ=60 Ջ

Պատ՝․ 60 Ջ

u=12 Վ

q=4 Կլ

A=? (Ջ)

—————

A=u*q=12 Վ*4 Կլ=48 Ջ

Պատ՝․ 48 Ջ

Պատ՝․ 2-ում, 2․5 անգամ․

q=2 Կլ

A=18 Ջ

u=? (Վ)

—————

u=A/q=18 Ջ/2 Կլ=9 Վ

Պատ՝․ 9 Վ

I=2 Ա

u=0.2

I₁=? (Ա)

—————

I₁=I/u=2 Ա*0.2=0.4 Ա

Պատ՝․ 0.4 Ա

R=400 Օմ

u=120 Վ

I=? (Ա)

—————

I=u/R=120 Վ/400 Օմ=0.3 Ա

Պատ՝․ 0.3 Ա

R=640 Օմ

u=12 Վ

I=? (Ա)

—————

I=u/R=12 Վ/640 Օմ=0.01875 Ա

Պատ՝․ 0.01875 Ա կամ 18.75 մԱ

u=3 Վ

R=2 Օմ

I=? (Ա)

—————

I=u/R=3 Վ/2 Օմ=1.5 Ա

Պատ՝․ 1.5 Ա

R=25 կՕմ=25.000 Օմ

u=220 Վ

I=? (Ա)

—————

I=u/R=220 Վ/25.000 Օմ=0.0088 Ա

Պատ՝․ 0.0088 Ա

u=220 Վ

R=40 Օմ

I=? (Ա)

—————

I=u/R=220 Վ/40 Օմ=5.5 Ա

Պատ՝․ 5.5 Ա

u=220 Վ

R=50 Օմ

I=? (Ա)

—————

I=u/R=220 Վ/50 Օմ=4.4 Ա

Պատ՝․ 4.4 Ա

R=10 Օմ

I=0.5 Ա

u=? (Վ)

—————

u=R*I=10 Օմ*0.5 Ա=5 Վ

Պատ՝․ 5 Վ

R=0.25 Օմ

I=20 Ա

u=? (Վ)

—————

u=R*I=0.25 Օմ*20 Ա=5 Վ

Պատ՝․ 5 Վ

I=0.25 Ա

R=480 Օմ

u=? (Վ)

—————

u=R*I=480 Օմ*0.25 Ա=120 Վ

Պատ՝․ 120 Վ

I=100 մԱ

R=0.2 կՕմ

u=? (Վ)

—————

u=R*I=0.2 կՕմ*100 մԱ=20 Վ

Պատ՝․ 20 Վ

u=4 Վ

I=0.2 Ա

R=? (Օմ)

—————

R=u/I=4 Վ/0.2 Ա=20 Օմ

Պատ՝․ 20 Օմ

u=220 Վ

I=0.5 Ա

R=? (Օմ)

—————

R=u/I=220 Վ/0.5 Ա=440 Օմ

Պատ՝․ 440 Օմ

u=30 Վ

I=150 Ա

R=? (Օմ)

—————

R=u/I=30 Վ/150 Ա=0.2 Օմ

Պատ՝․ 0.2 Օմ

u=4.5 Վ

I=0.9 Ա

R=? (Օմ)

—————

R=u/I=4.5 Վ/0.9 Ա=5 Օմ

Պատ՝․ 5 Օմ

R=1.4 Օմ

u=2.8 Վ

(I=1.8 Ա)=?

I=? (Ա)

—————

I=u/R=2.8 Վ/1.4 Օմ=2 Ա

Պատ՝․ ոչ, սխալ է, հոսանքի ուժը=2 Ա․

Վանո Սիրադեղյան«Ափսոս էր երեխան»

Երբ մարդը ժամանակ ունեցավ ու ետ նայեց, տեսավ, որ անցյալը սուզվում է մոռացության մեջ։ «Չի կարող պատահել»,-եղավ առաջին միտքը։

Ամեն անգամ, երբ հընթացս մի հայացք էր ձգել անցյալին եւ շտապ վերադարձել առօրյային, տպավորվել էր, թե այնտեղ ամեն ինչ կարգին է։ Որ այնտեղ, հիշողության դարանում օրերի ընթացքը տպված է անկորուստ, եւ միայն ժամանակ է պետք՝ պատկերաշարքը մտովի շարժման մեջ դնելու համար։ Բայց ահա ժամանակ ունեցավ եւ տեսավ, որ կյանքը իր հետքերը մի ծայրից ջնջում է։
«Ի՜նչ վիրավորական էե,-մտածեց մարդը։ Այլեւս հասկանալի էր, անդունդը առջեւում չէ, որի եզրին ընդհատվում է կյանքը։ Որ մահը դարանակալ չի սպասում առջեւը՝ մի տեղ, այլ հուշիկ, գոյության հետքերը ջնջելով՝ գալիս է թիկունքից եւ երբ հասավ քեզ, առջեւում ոչինչ չի լինելու։ Եվ ոչ էլ անցյալում, որ ափսոսաս։ Եվ, այնուամենայնիվ, ափսոս էր այդ կյանքը։ Ափսոս էր այդպես մանրամասնորեն ապրել ու մատնել մոռացության։ Ափսոս էր այդ երեխան։ Խավարող հիշողության մեջ կայծկլտացող այդ լույս երեխայի պատկերն էր ափսոս, որ անիմանալի է ինչպես՝ լուծվեց այս մռայլ կազմի մեջ — ինքը անէացավ՝ անհասկանալի է երբ։ «Գրողը տանի քո անհավես մարմինը,-դառնացավ մենակ մարդը։